Γιατί έχασε η ΝΔ και εκτινάχθηκε η Χρυσή Αυγή

To εξώφυλλο του βιβλίου των Backes & Jesse (επι.)

Στα ασυνήθιστα των τελευταίων εκλογών ανήκει ο κατακερματισμός του δεξιού πόλου. Η πάλαι ποτέ συνεκτική Καραμανλική παράταξη φυλλοροεί. Δεν είναι μόνο οι Ανεξάρτητοι Έλληνες και η Χρυσή Αυγή που μπήκαν στη Βουλή. Είναι και τα δύο κεντροδεξιά κόμματα, Δημοκρατική Συμμαχία και Δράση, που απέσπασαν αξιοπρεπή ποσοστά. Εάν συνυπολογιστεί η δύναμη των πέντε κομμάτων πέριξ της ΝΔ -τα τέσσερα που προαναφέρθηκαν και ο ΛΑΟΣ- η δύναμή τους είναι μεγαλύτερη από το 18,8% της ΝΔ.

Πού οφείλεται η κατακρήμνιση της ΝΔ; Στην πολιτική υπεράσπισης του Μνημονίου, στη ριζοσπαστική και εξτρεμιστική δυναμική σημαντικής μερίδας εκλογέων ή στις λανθασμένες στρατηγικές επιλογές που η ΝΔ ακολουθεί απέναντι στα κόμματα δεξιότερά της στο ιδεολογικό-πολιτικό άξονα;

Υποστηρίζεται ότι η στάση απέναντι στο Μνημόνιο υπήρξε καθοριστική για τα 2/3 των ψηφοφόρων. Κι έτσι να είναι (παρότι δεν είναι σίγουρο αν η πολεμική ή η αποδοχή του Μνημονίου δημιουργεί μια νέα κοινωνική σχάση ή αποτελεί έναν συμβολισμό που επικαιροποιεί προϋπάρχουσες διαιρέσεις), η ΝΔ είχε μια επαμφοτερίζουσα συμπεριφορά στο ζήτημα, γεγονός που την προφυλάσσει από το να υπερεκτεθεί στους εκλογείς.  Όσον αφορά την ύπαρξη ενός ριζοσπαστικού και εξτρεμιστικού δυναμικού, καθώς αυτό είναι κυρίως αριστερόστροφο, σημαντικότερες απώλειες έχει το ΠΑΣΟΚ, ενώ εκείνες της ΝΔ προς τη Χρυσή Αυγή φθάνουν στις δύο ποσοστιαίες μονάδες.

Η άνοδος της Χρυσής Αυγής δεν αποτελεί αποκλειστικά νεοδημοκρατικό δημιούργημα. Πρόκειται για ένα κόμμα του δεξιού εξτρεμισμού. Όμως νέοι και νέοι σε ηλικία ψηφοφόροι που ελκύονται από τον ψευδο-βιταλισμό της οργάνωσης, τη διαθεσιμότητά της στη χρήση βίας και την cult υποκουλτούρα που συμβολικά  παραπέμπει, καθώς και πρώην ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ αποτελούν το μισό της εκλογικής της πελατείας. Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που η Χρυσή Αυγή μετέχει σε εκλογές. Τι άλλαξε και από το 0,2% που έλαβε το 2009 απογειώθηκε στο 7% ;

Η συγκυρία της κρίσης διαδραματίζει σίγουρα κάποιο ρόλο, αλλά η Χρυσή Αυγή υπάρχει από παλιά χωρίς να αποκτήσει σημαντικότητα π.χ. στις αρχές του 1990, όταν το παρακμιακό πολιτικό σύστημα ταρακουνήθηκε συθέμελα. Εικάζεται ότι η συγκυρία της οικονομικής κρίσης συμβάλλει στην ενίσχυση της ριζοσπαστικής και εξτρεμιστικής δεξιάς, αλλά ούτε η θεωρία ούτε η εμπειρική ανάλυση επιβεβαιώνουν ακράδαντα τον ισχυρισμό. Εκτός αυτού, η ταξική προσέγγιση δεν αντέχει στην ανάλυση του εκλογικού σώματος της Χρυσής Αυγής. Οι εκλογείς της είναι κοινωνικο-επαγγελματικά ετερογενείς, γεγονός που αποδυναμώνει μια θετική συνάρτηση οικονομικής κρίσης και εξτρεμιστικής στροφής.

Μετά την εκλογή του Α. Σαμαρά  στην ηγεσία της, η ΝΔ εγκατέλειψε τις δοκιμασμένες στρατηγικές απέναντι στα ακροδεξιά κόμματα. Τέτοια κόμματα (Εθνική Παράταξη) ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τα είχε απορροφήσει στη ΝΔ τηρώντας αποστάσεις από την ατζέντα τους. Ο Κώστας Καραμανλής έκανε κάτι διαφορετικό στο πλαίσιο της ίδιας λογικής: έδιωξε τους ακροδεξιούς από τη ΝΔ, αλλά υπερασπίστηκε κάποια σημαντικά διακυβεύματά τους (π.χ. βέτο για ένταξη της FYROM στο ΝΑΤΟ).

Οι δύο αυτές στρατηγικές, της «συμπεριληπτικής οριοθέτησης» και της «επιλεκτικής διαφοροποίησης», δημιουργούσαν αναχώματα της κεντροδεξιάς απέναντι στην ακροδεξιά. Όμως,  μετά τις εκλογές του 2009, η ΝΔ είναι διάτρητη: και ενέταξε στο εσωτερικό της συνιστώσες της ακραίας δεξιάς (Δίκτυο 21) και οικειοποιήθηκε τη θεματολογία τους. Μια τέτοια στάση έκανε τη ΝΔ ευάλωτη προς κάθε κατεύθυνση:  προς το Κέντρο αλλά και τον ακροδεξιό χώρο που τον αποδαιμονοποίησε μετατρέποντας την εκλογική επιλογή του σε μια κανονική επιλογή. Αυτός είναι ο βασικός λόγος της δραματικής ήττας της στις 6 Μαϊου με αμφίδρομες απώλειες προς κεντροδεξιά και ακροδεξιά κατεύθυνση.
Το άρθρο περιλαμβάνεται στο ένθετο Forum της εφημ Έθνος , βλ. σχ. όλο το αφιέρωμα
http://www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=25861&subid=2&pubid=63659103