Lingua Faltsa
Εφέτος συμπληρώνονται πενήντα χρόνια από τη διακρατική συμφωνία που είχαν υπογράψει η Γερμανία και η Ελλάδα, με βάση την οποία για πολλές εκατοντάδες χιλιάδες συμπολιτών μας άνοιξε ο δρόμος της μετανάστευσης στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Η επέτειος δίνει αφορμές για σκέψη και σύγκριση με το σήμερα.
Μετανάστες που εργάστηκαν στα εργοστάσια της Γερμανίας αποκλήθηκαν Gastarbeiter, δηλαδή «φιλοξενούμενοι εργάτες», σύμφωνα με την επί λέξει μετάφραση της έννοιας στα ελληνικά. Παρά τον προφανή λεκτικό ευφημισμό που η έννοια εμπεριέχει με τη χρήση της λέξης «φιλοξενία» ως πρώτου συνθετικού, απροκάλυπτα παραμένουν τα δυσοίωνα νοήματά της: οι εργάτες-μετανάστες έχουν προσωρινά ως τόπο κατοικίας τους τη Γερμανία, η οποία τους προσφέρει εργασία, όχι όμως τη δυνατότητα μόνιμης εγκατάστασης ούτε την προοπτική μιας δεύτερης πατρίδας.
Αν και στη Γερμανία δημιουργήθηκε τελικώς ένα επιτυχημένο μοντέλο ενσωμάτωσης μεταναστών, η έννοια «Gastarbeiter» μεταβλήθηκε σε ένα γλωσσικό κλισέ που εμπεριέκλειε όλες τις παραπάνω νοηματικές συνδηλώσεις. Γι’αυτό οι προσπάθειες που καταβλήθηκαν από την πλευρά της κριτικής δημοσιότητας και της διανόησης η έννοια να υποκατασταθεί από εκείνη του «αλλοδαπού εργαζόμενου» έπεσαν στο κενό: Η γλώσσα των κλισέ «σκέπτεται» και «κατασκευάζει» νοηματικά περιεχόμενα για τον εκάστοτε ομιλούντα που τα χρησιμοποιεί, με αποτέλεσμα μια τέτοια γλώσσα να έχει μεγαλύτερη δύναμη επιβολής από γλωσσικές φόρμες που προωθούν έναν διαφοροποιημένο εκφραστικό λόγο. Την επιβολή ενός παρόμοιου γλωσσικού κλισέ βιώνουμε στις μέρες μας, με επίκεντρο την εγχώρια συζήτηση για χορήγηση του δικαιώματος απόκτησης ελληνικής ιθαγένειας σε μετανάστες που ζουν και εργάζονται στη χώρα επί μακρόν.
Δημοσιευμένο στην Ελευθεροτυπία. Η συνέχεια του άρθρου εδώ
http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=130569
Η εικόνα είναι από το εξώφυλλο του βιβλίου του Colin Wilson, Ο Ξένος (The Outsider), Εκδόσεις Οξύ
