Ανέκαθεν οι αναλύσεις που επικεντρώνονταν στη
σημασία που διαδραματίζουν τα πρόσωπα -οι εντολοδόχοι, οι ελίτ, οι ηγεσίες- στο
πολιτικό γίγνεσθαι, δεν ήταν δημοφιλείς στα περιβάλλοντα της Αριστεράς, αλλά
ούτε του φιλελεύθερου Κέντρου και της παραδοσιακής Δεξιάς. Η Αριστερά δίνει
έμφαση στη σημασία που έχουν οι δομές στη διαμόρφωση του κοινωνικού
σχηματισμού· οι Φιλελεύθεροι τονίζουν το προσδιοριστικό περιεχόμενο των
θεσμικών λειτουργιών, ενώ οι Συντηρητικοί προβάλλουν το πολιτισμικό και
ηθικό-αξιακό υπόβαθρο της κοινότητας του
λαού και του έθνους.
Σε όλους τους
πολιτικούς-ιδεολογικούς χώρους οι συζητήσεις περί προσώπων είναι, κατά κανόνα,
ευκαιριακές. Αφορούν είτε κάποια συγκεκριμένη προσωπικότητα με ξεχωριστή θετική
ποιότητα, π.χ. έναν «χαρισματικό» ηγέτη, είτε και το αντίθετο: αναφέρονται
δηλαδή αρνητικά στα μέλη μιας «πολιτικής τάξης», χαρακτηριστικό γνώρισμα των
οποίων είναι ότι ακολουθούν εναρμονισμένες πρακτικές και νοιάζονται πρωτίστως
για τον εαυτό τους.
Την ύπαρξη μιας «τάξης διεφθαρμένων πολιτικών»
«ανακάλυψε» πρώτα η Ακροδεξιά. Το ότι υπάρχει ένα καρτέλ κομμάτων και πολιτικών
από τη Δεξιά έως την Αριστερά, που σφετερίζεται το κράτος, ανήκει στο λεκτικό
ιδίωμα της Ακροδεξιάς. Σύμφωνα με τις πλέον λαϊκιστικές εκδοχές της, τα πρόσωπα
που εμπλέκονται στο πολιτικό γίγνεσθαι γίνονται αντιληπτά σαν πολτός, ώστε η
ενασχόληση με κάποια από αυτά να καθίσταται υπόθεση ανούσια. Υπόθεση ανούσια είναι και για την Αριστερά η
ενασχόληση με πρόσωπα που είτε θετικά είτε αρνητικά ξεχωρίζουν στο πολιτικό
γίγνεσθαι: όσα ξεχωρίζουν θετικά, είναι οι κατάλληλες δομές που συνέβαλαν στην
ανάδειξή τους, ενώ όσα ξεχωρίζουν αρνητικά, είναι οι ακατάλληλες δομές που
ευθύνονται για την παρεκτροπή τους.
Με τέτοιες
αντιλήψεις δεν είναι να απορεί κανείς που τα ίδια πρόσωπα που μας οδήγησαν στην
κρίση είναι εκείνα που αναλαμβάνουν να διαχειριστούν την κρίση για να εξέλθουμε
από αυτή. Όπως δεν είναι ακατανόητο το γεγονός, ότι νέα στην πολιτική αρένα
πρόσωπα (από τον Λ. Παπαδήμο μέχρι τον Γ. Στουρνάρα), με αποδεδειγμένη
εμπειρογνωμοσύνη, αποτελεσματικότητα και
κύρος, αντιμετωπίζονται από τους επαγγελματίες πολιτικούς, από τμήμα της
δημοσιότητας και από μερίδα των πολιτών ως «ανάλγητοι» και «απολίτικοι»
«τεχνοκράτες» που διαταράσσουν τις δομο-λειτουργικές και τις αξιακές
προδιαγραφές του κοινωνικού και πολιτικού συστήματος.
Επιπλέον, με
τέτοιες αντιλήψεις δεν είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς γιατί οι θεσμικοί
παράγοντες του πολιτικο-κομματικού κατεστημένου (από την Αριστερά μέχρι τη
συντηρητική Δεξιά) αντιμετωπίζουν με απάθεια, συχνά με προκλητική ανεκτικότητα,
το εμφανές έλλειμμα αποτελεσματικότητας, αλλά και την ιδιοτέλεια μερίδας του
πολιτικού προσωπικού, η οποία ακόμη και εν μέσω κρίσης εξακολουθεί να
αντιμετωπίζει το κράτος ως προσωπικό της φέουδο και τους θεσμούς ως πεδίο
άσκησης χυδαίων πελατειακών σχέσεων.
Να το πούμε απλά:
την ώρα που η χώρα καταβυθίζεται σε μια επικίνδυνη πτώση, ενώ κάποιοι
προσπαθούν να της αφαιρέσουν το ευρωπαϊκό δίχτυ ασφαλείας που της έχει
απομείνει, άτομα, με πολιτικές, κομματικές, επαγγελματικές ιδιότητες και
ονοματεπώνυμα, (εξακολουθούν να) επιδίδονται σε πλιάτσικο εις βάρος της δημόσιας περιουσίας και του μόχθου των
εργαζόμενων και έντιμων πολιτών. Είναι εκείνοι που βγάζουν τα νομίμως ή
παρανόμως αποκτηθέντα χρήματά τους, με νόμιμα ή παράνομα μέσα, στο εξωτερικό·
που αποκρύπτουν φορολογητέα ύλη ενίοτε εκατομμυρίων Ευρώ κερδίζοντας
συστηματικά μαύρο χρήμα· που παίρνουν φακελάκια για να κάνουν απλώς το καθήκον
τους· που καρπώνονται κοινωνικά επιδόματα και συντάξεις που δεν δικαιούνται·
που διορίζουν τα παιδιά τους και τα παιδιά «επιλέκτων» της συντεχνίας τους σε
περίοπτες θέσεις του δημοσίου αδιαφορώντας για τους αδιόριστους νέους που είναι
π.χ. επιτυχόντες διαγωνισμών του ΑΣΕΠ, κ.λπ.
Αλήθεια, ο για μία (!) ημέρα πρόεδρος της Βουλής, που
πρόλαβε να ανανεώσει το ρουσφέτι του εκλογικού επιδόματος στους υπαλλήλους του
Κοινοβουλίου και να διορίσει τη θυγατέρα του μετακλητή υπάλληλο, μήπως πρόλαβε
να ενημερωθεί και για τους 14 στενογράφους επιτυχόντες μεταξύ 1000 υποψηφίων σε
διαγωνισμό του ΑΣΕΠ που ζήτησε η Βουλή και παραμένουν ακόμα αδιόριστοι; Λόγω κρίσης, είναι η επίσημη αιτιολογία, λόγω
έλλειψης πατρώνων να τους στηρίζουν, είναι η ανεπίσημη και πλέον έγκυρη. Ο Λ.
Ρακιντζής, Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, δημοσιοποιεί τη μια έκθεση
για περιπτώσεις διαφθοράς και κακοδιοίκησης μετά την άλλη, αλλά το κομματικό
και διοικητικό κατεστημένο αδιαφορεί: η Άκρα Αριστερά ασχολείται με «τον
καπιταλισμό», η Αριστερά με «το σύστημα», η Κεντροαριστερά με «τα φαινόμενα», η
Δεξιά με το «έθνος» και η Άκρα Δεξιά με «τους ξένους».[1]
Όμως, «το σύστημα»,
«τα φαινόμενα», «το έθνος» και ό,τι άλλο απρόσωπο, αδιαφοροποίητο, ιδεατό ή
πραγματικό, διαθέτει δρώντες, το κράτος έχει λειτουργούς, η αγορά (λίγους πια)
εργοδότες και (ολοένα λιγότερους) εργαζόμενους, τα πανεπιστήμια καθηγητές, η
Βουλή προέδρους και βουλευτές, η κυβέρνηση υπουργούς, τα συνδικάτα
συνδικαλιστές και η χώρα πολίτες. Κάθε ένας και κάθε μία από αυτούς/ές, ανάλογα
με τη θέση τους, συν-διαμορφώνουν «το σύστημα», «τα φαινόμενα», «το έθνος» και
συμβάλλουν -θετικά ή αρνητικά- στην ποιότητα των συλλογικοτήτων. Εν τέλει έχει
μεγάλη σημασία αν υπουργός θα είναι ο Γιάννης Στουρνάρας ή ο Νίκος
Νικολόπουλος!
Τα πρόσωπα κάνουν
τη διαφορά σε ό,τι απαιτεί κάποια παραγωγή έργου, πολλώ μάλλον εκεί που
παράγεται γνώση και πολιτισμός και, βεβαίως, στην πολιτική και τη διακυβέρνηση.
Όσοι πιστεύουν ότι τα πρόσωπα δεν έχουν σημασία καθώς μεγάλα συμφέροντα κινούν
τα νήματα, υποτιμούν το λαό, στο όνομα του οποίου υποτίθεται ενεργούν. Όσοι
πάλι θεωρούν ότι όσο πιο ανίκανα και ανέντιμα είναι τα πρόσωπα που εμπλέκονται
στη διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων, τόσο γρηγορότερα θα καταρρεύσει «το
αστικό σύστημα», δίνουν την ευκαιρία σε καπάτσους και ανέντιμους να
αξιοποιήσουν για λογαριασμό τους τις δυνατότητες που προσφέρει «το σύστημα»
συμβάλλοντας περαιτέρω στην παθογενή λειτουργία του. Όσοι, τέλος, σιωπούν
μπροστά σε ανομικά και πελατειακά φαινόμενα, ας συνειδητοποιήσουν ότι η σιωπή
τους γίνεται αντιληπτή ως κυνισμός από το έντιμο κομμάτι της κοινωνίας· δεν
είναι μόνο οι αντοχές του που εξαντλούνται από τα οικονομικά μέτρα, αλλά
διαβρώνεται επικίνδυνα και η αφοσίωσή του στο θεσμικό οικοδόμημα της
Μεταπολίτευσης. Και γι’αυτό δεν φταίει καμία Αγγέλα Μέρκελ και κανένας Πόουλ
Τόμσεν.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ (κλικ στο σύνδεσμο http://www.metarithmisi.gr/el/readText.asp?textID=11083)
[1] Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές δόθηκε
στη δημοσιότητα η πληροφορία ότι ο πρωθυπουργός ζήτησε την άμεση διεκπεραίωση των
5.000 χιλ. (!) πειθαρχικών υποθέσεων που εκκρεμούν σε βάρος δημοσίων
λειτουργών. Ας ευχηθούμε να μην ακουστούν επιφυλάξεις από μέλη της κυβέρνησης
και, συγκυβερνώντες και μη, πολιτικούς αρχηγούς.
