EΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕKΛOΓIKH ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ
Μάθημα υποχρεωτικό επιλογής 3ου εξαμήνου
Διδάσκουσα: Βασιλική Γεωργιάδου
Χειμερινό εξάμηνο 2014-2015
Περιγραφή
Το γνωστικό ενδιαφέρον του μαθήματος επικεντρώνεται στην ανάλυση της εκλογικής συμπεριφοράς: πώς διαμορφώνονται οι εκλογικές προτιμήσεις των ψηφοφόρων, ποιοι παράγοντες επιδρούν στην αύξηση της εκλογικής αποχής, πότε και γιατί μεταβάλλονται οι κομματικές επιλογές των εκλογέων, γιατί συχνά εκλογείς αδυνατούν να διαμορφώσουν γνώμη σχετικά με το ποιο κόμμα θα ψηφίσουν, ποια η κοινωνική δημογραφία της ψήφου, είναι ορισμένα μόνο από τα κεντρικά ερωτήματα που τίθενται στο πλαίσιο της Εκλογικής Κοινωνιολογίας.
Προκειμένου να δοθούν στοιχεία απάντησης στα ερωτήματα αυτά θα εξετάσουμε κατ’αρχάς την ανάπτυξη της εκλογικής έρευνας υπό το πρίσμα των θεωρητικών υποδειγμάτων (“σχολών”/”μοντέλων”) της εκλογικής συμπεριφοράς στις HΠA και την Eυρώπη. Oι σχολές της εκλογικής συμπεριφοράς θέτουν στο επίκεντρο της ανάλυσης ζητήματα που αναφέρονται στους παράγοντες της αποκρυστάλλωσης της εκλογικής προτίμησης, στις προϋποθέσεις της κομματικής ταύτισης, αλλά και στις αιτίες της εκλογικής μεταστροφής ή και της εκλογικής ρευστότητας των ψηφοφόρων.
Aναζητώντας απαντήσεις στο κεντρικό ερώτημα «Ποιος Ψηφίζει Tι (Ποιον) και Γιατί», έμφαση θα δοθεί στην παρουσίαση του μικροκοινωνιολογικού (σχολή Columbia) και του μακροκοινωνιολογικού υποδείγματος (θεωρία των διαιρετικών τομών), καθώς και του κοινωνικο-ψυχολογικού εξηγητικού μοντέλου (σχολή Michigan) της εκλογικής συμπεριφοράς. Ιδιαίτερη αναφορά θα γίνει στην προσέγγιση της ορθολογικής επιλογής (rational choice theory) και στην ‘οικονομική θεωρία της δημοκρατίας’ του A. Downs. Το γνωστικό ενδιαφέρον μας θα στραφεί, δευτερευόντως, σε νεότερες, συνθετικού τύπου προσεγγίσεις της εκλογικής έρευνας, οι οποίες μελετούν το περιεχόμενο και την κατεύθυνση των μεταβολών στην εκλογική συμπεριφορά κατά την ύστερη νεωτερικότητα.
Εξετάζοντας τα θεωρητικά υποδείγματα της εκλογικής έρευνας εντοπίζουμε, συγχρόνως, τους κυριότερους σταθμούς στη μεθοδολογία του αντικειμένου: τη συμβολή της εκλογικής γεωγραφίας στη διαμόρφωση του γνωστικού πεδίου της εκλογικής κοινωνιολογίας, τη σημασία συγκεντρωτικών και ατομικών δεδομένων στην ανάλυση της εκλογικής συμπεριφοράς, τα στάδια από τα οποία περνά η ανάπτυξη των πολιτικών δημοσκοπήσεων διεθνώς και ειδικώς στην Ελλάδα, αλλά και τις συνέπειες από τη χρήση των δημοσκοπήσεων από τα ΜΜΕ (ιδίως από την τηλεόραση).
H διδασκαλία θα ολοκληρωθεί με τη διερεύνηση της επίδρασης εξειδικευμένων παραγόντων, όπως π.χ. είναι η πολιτική ηγεσία και ο προεκλογικός αγώνας, στην εκλογική συμπεριφορά και στην έκβαση της εκλογικής αντιπαράθεσης των κομμάτων.
Κατάλογος συγγραμμάτων
Nonna Mayer κ.ά., Εκλογική Συμπεριφορά. Ιστορικές διαδρομές και μοντέλα ανάλυσης, Αθήνα: Σαββάλας, 2005.
Rudolf Wildenmann, Η Εκλογική Έρευνα. Συμπεριφορά του εκλογικού σώματος και ανάλυση εκλογών, Μετάφραση-Πρόλογος-Σχολιασμός Βασιλική Γεωργιάδου, Αθήνα: Παπαζήση, 1998.
Βασική Bιβλιογραφία
Γ. Βούλγαρης & Η. Νικολακόπουλος (επιμ.), 2012: Ο διπλός εκλογικός σεισμός. Αθήνα: Θεμέλιο 2014.
Agnus Campbell, Paul E. Converse, Warren E. Miller, Donald E. Stokes, The American Voter, New York-London-Sydney: Wiley 1960.
Robert E. Goodin, Hans-Dieter Klingemann, A New Handbook of Political Science, Oxford-New York: Oxford University Press 1998.
Martin Harrop, William L. Miller, Elections and Voters, London: MacMillan 1987.
Paul F. Lazarsfeld, Bernard Berelson, Hazel Gaudet, The People’s Choice. How the voter makes up his mind in a presidential campaign, New York-London: Columbia University Press 1965 (1944¹).
Seymour Martin Lipset, Stein Rokkan, Party Systems and Voter Alignments, Cross-national perspectives, New York: The Free Press 1967.
Μάρω Μαλούτα, Πολιτική Συμπεριφορά, Αθήνα: Σάκκουλας 1993.
Hλίας Nικολακόπουλος, H Kαχεκτική Δημοκρατία. Kόμματα και εκλογές 1946-1967, Aθήνα: Πατάκη 2001.
Δ. Τσάτσος & Ξ. Ι. Κοντιάδης (επιμ.), Το Μέλλον των Πολιτικών Κομμάτων, Αθήνα: Παπαζήση 2003.
Επιστημονικά περιοδικά:
Επιστήμη και Κοινωνία, τεύχος 27 (Καλοκαίρι 2011), Εκλογές πρώτης, δεύτερης και τρίτης τάξης. Κόμματα, ηγεσία, αποχή – τεύχος 25 (Φθινόπωρο 2010), Διαιρετικές Τομές στο Κομματικό Σύστημα – τεύχος 19 (Άνοιξη 2008), Φάκελος: Οι εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου 2007 (εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα).
Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τεύχος 31 (Μάρτιος 2008), Βουλευτικές εκλογές 2007 (εκδ. Θεμέλιο).
Ενισχυτικό υλικό μαθήματος (κάντε κλικ για να κατεβάσετε τα αρχεία στον υπολογιστή σας):
Για rational choice theory:
https://sites.google.com/site/centerofpoliticalstudiessite/Rational%20choice.pdf?attredirects=0&d=1
Για issue voting:
https://sites.google.com/site/centerofpoliticalstudiessite/issue%20voting.pdf?attredirects=0&d=1
Για party identification:
https://sites.google.com/site/centerofpoliticalstudiessite/Course_Graphs.pdf?attredirects=0&d=1
Για διαιρετικές τομές (social cleavages):
https://sites.google.com/site/centerofpoliticalstudiessite/Social%20cleavages%20-%20electoral%20sociology_2010.pdf?attredirects=0&d=1
